Αθήνα

Η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα πόλη της Νομαρχίας Αθηνών, της Περιφέρειας Αττικής και της Ελλάδας. Εντοπίζεται στη Στερεά (Κεντρική) Ελλάδα και αποτελεί εύρωστο οικονομικό, πολιτιστικό και διοικητικό κέντρο της χώρας. Πήρε το όνομά της από την θεά Αθηνά που ήταν και η προστάτιδά της. Η Αθήνα σήμερα είναι μία μοντέρνα πόλη αλλά και διάσημη, καθώς στην αρχαιότητα ήταν πανίσχυρη πόλη-κράτος και σημαντικότατο κέντρο πολιτισμού· θεωρείται η ιστορικότερη πόλη της Ευρώπης. Είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο για τα ιστορικά της μνημεία που διασώθηκαν στο πέρασμα των αιώνων. Επίνειο της ιστορικής πόλης είναι ο Πειραιάς.

Το αμιγές πολεοδομικό συγκρότημα καταλαμβάνει έκταση 412.000 στρεμμάτων καλύπτοντας το λεκανοπέδιο που περιβάλλεται από τα όρη Αιγάλεω, Πάρνηθα, Πεντέλη και Υμηττό. Ο συνολικός πληθυσμός αποτελεί σχεδόν το 1/3 του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδος και ανέρχεται σύμφωνα με την απογραφή του 2001 σε 3.361.806. Έτσι, σε κάθε χμ2 αντιστοιχούν 8.160 κάτοικοι. Το υψόμετρο στο κέντρο της πόλης υπολογίζεται σε 20 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας, ενώ η μορφολογία του λεκανοπεδίου είναι σχετικά πολύμορφη, με λοφίσκους και ορεινούς όγκους.

Η Αθήνα ήταν η σπουδαιότερη πόλη κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου που άκμασε ο Ελληνικός πολιτισμός. Κατά την «Χρυσή Εποχή» της Ελλάδας (περίπου 500 π.Χ. με 300 π.Χ.) ήταν το λίκνο του Δυτικού πολιτισμού και κέντρο πολιτισμού και διανόησης

Η είσοδος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε Ε.Ο.Κ.) το 1981 έφερε καινούργιες επενδύσεις στην πόλη, μαζί όμως με προβλήματα κυκλοφοριακού και ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η χρήση καταλυτικών οχημάτων βελτίωσε κατά πολύ την ποιότητα της ατμόσφαιρας, χωρίς ωστόσο να λυθεί οριστικά το πρόβλημα που στον 21ο αιώνα αφορά κυρίως ρύπους όπως το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδια. Η κατασκευή του κέντρου βιολογικού καθαρισμού στη νησία της Ψυτάλλειας, όπου γίνεται η επεξεργασία των λυμάτων της Αθήνας, βελτίωσε βραχυπρόθεσμα την ποιότητα των θαλασσών και των παραλιών της Αττικής, πριν ανακύψει πρόβλημα διάθεσης της λυματολάσπης.



Η Αθήνα απλώνεται στην κεντρική πεδιάδα της Αττικής, το επονομαζόμενο λεκανοπέδιο, το οποίο περιβάλλεται από το όρος Αιγάλεω στα δυτικά, το όρος της Πάρνηθας στα βόρεια, την Πεντέλη στα βορειανατολικά και τον Υμηττό στα ανατολικά, ενώ βρέχεται από το Σαρωνικό κόλπο στα νοτιοδυτικά. Επειδή η Αθήνα έχει ουσιαστικά καταλάβει ολόκληρη την πεδιάδα είναι πολύ δύσκολο να επεκταθεί περαιτέρω λόγω των φυσικών συνόρων. Παρά ταύτα, τα προάστιά της διαρκώς επεκτείνονται στα άκρα της πόλης, καθώς σήμερα η Παλλήνη, παράλληλα με το χαρακτήρα της αυτόνομης πόλης της Ανατολικής Αττικής, αποτελεί και το ανατολικό άκρο της πρωτεύουσας, ο Άγιος Στέφανος το βορειοανατολικό, οι Αχαρνές το βόρειο, τα Λιόσια το βορειοδυτικό, το Μοσχάτο το δυτικό και η Βάρκιζα το νότιο. Η πόλη διχοτομείται από τον Κηφισό ποταμό που πηγάζει από τη συμβολή Πεντέλης-Πάρνηθος, ώσπου να χυθεί στο φαληρικό όρμο του σαρωνικού και τη διαχωρίζει από τον Πειραιά.


Η γεωμορφολογία στην Αθήνα συχνά δημιουργεί το φαινόμενο της θερμοκρασιακής αναστροφής το οποίο μερικώς ευθύνεται για τα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το Λος Άντζελες έχει περίπου την ίδια μορφολογία και παρόμοια συγκοινωνιακή φιλοσοφία (ΙΧ) και παρουσιάζει παρόμοια προβλήματα. Το έδαφος είναι πετρώδες και όχι και τόσο εύφορο (Αθηναϊκός σχιστόλιθος, ασβεστολιθικές μάζες στους λόφους).


Το κέντρο της αρχαίας πόλης εντοπίζεται πέριξ του λόφο της Ακροπόλης, στο Θησείο και την Πλάκα


Η ονομασία "Αθήνα" μπορεί να αναφέρεται 1) στο "Δήμο Αθηναίων" που αποτελεί το κέντρο της πόλης των Αθηνών, γνωστό και ως ζώνη Α, διαιρεμένο σε 7 δημοτικά διαμερίσματα, δηλαδή το ιστορικό κέντρο και τις συνοικίες του δήμου 2) τη "Νομαρχία Αθηνών" που συμπεριλαμβάνει τους Δήμους που υπάγονται στη διοικητική διαίρεση της Αθήνας, δηλαδή το κέντρο και τα προάστια πέριξ τούτου (ζώνες Α, Β, Γ, Δ), 3) την πόλη των Αθηνών, γνωστή και ως "Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών (-Πειραιώς)" που περιλαμβάνει τους δήμους της Νομαρχίας των Αθηνών, το χερσαίο κομμάτι της Νομαρχίας Πειραιώς (ζώνες Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ) και ορισμένους από τους δήμους των Νομαρχιών Ανατολικής και Δυτικής Αττικής και τέλος 4) τη Μητροπολιτική Πόλη των Αθηνών, διοικητικό κέντρο της Ελλάδος που καταλαμβάνει ολόκληρη την Αττική (ζώνες Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ) υπό το πρίσμα ενός οικουμενικού σχεδιασμού, με αξιοποίηση κάθε γωνιάς του Νομού για τις ανάγκες των Αθηνών (αστικές, οικιστικές, βιομηχανικές, αγροτικές και παραθεριστικές ζώνες). Στο διπλανό χάρτη απεικονίζεται η διευρυμένη Πόλη των Αθηνών, όπως είναι διαμορφωμένη σήμερα. Με μπλε χρώμα απεικονίζεται η Νομαρχία Αθηνών, με μωβ η Νομαρχία Πειραιώς, με πράσινο η Ανατολική Αττική και με κόκκινο η Δυτική Αττική. Η πόλη φαίνεται να ενώνεται πλέον και με την Πόλη της Παλλήνης στα ανατολικά μετά την εγκατάσταση του αεροδρομίου στα μεσόγεια, ενώ στα δυτικά η αστική ζώνη φθάνει μέχρι την Ελευσίνα και τη Μάνδρα Αττικής κάτω από ένα συγκοινωνιακό πρίσμα, περισσότερο για λόγους ενίσχυσης των εργατικών συνοικιών της βιοιμηχανοποιηθείσας Δυτικής Αττικής και όχι τόσο σε διοικητικό ή ουσιαστικό επίπεδο καθώς ο αμιγής οικιστικός ιστός στα δυτικά σταματάει στα Άνω Λιόσια.

Από τη Βικιπαίδεια