Αγριόγιδο

Είδος: Αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica) Τάξη: Αρτιοδάκτυλα Οικογένεια: Bovidae Βάρος: 25-45 κιλά (τα αρσενικά είναι πολύ πιο μεγαλόσωμα από τα θηλυκά) Προσδόκιμο ζωής: Έως 17 χρόνια
Χαρακτηριστικά: Το χειμώνα το τρίχωμα του σώματός του είναι σκούρο καφέ, σχεδόν μαύρο, ενώ το καλοκαίρι είναι ανοιχτόχρωμο. Στο κεφάλι ξεχωρίζουν οι σκουρόχρωμες λωρίδες που ξεκινάνε από τα κέρατα και φτάνουν στα ρουθούνια του ζώου (μία σε κάθε πλευρά). Και τα δύο φύλα φέρουν κέρατα, σχεδόν ίδιου μεγέθους, που είναι όρθια και γυριστά προς τα πίσω, σαν αγκίστρια.
Εξάπλωση-οικολογία: Οι πρόγονοί του, προερχόμενοι από την Κεντρική Ασία, εμφανίστηκαν στα βουνά της Ευρώπης περίπου πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια. Σήμερα στη γηραιά ήπειρο και στη γειτονική Μ. Ασία απαντώνται δύο είδη αγριόγιδου, που μάλιστα διακρίνονται σε αρκετά υποείδη -- γεγονός που οφείλεται στη μακρόχρονη έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των πληθυσμών της Νοτιοδυτικής Ευρώπης και των αντίστοιχων της Κεντρικής και της Νοτιοανατολικής. Το βαλκανικό υποείδος συναντάται σε ορισμένα βουνά της βαλκανικής χερσονήσου. Στην Ελλάδα υπάρχουν δεκαπέντε μικροί πληθυσμοί, διάσπαρτοι στη Β. και Ν. Πίνδο, στον Όλυμπο, στη Ρούμελη, στη Ροδόπη και σε ορισμένα ακόμα βουνά των συνόρων. Απαντώνται συνήθως σε κοπάδια των 5-15 ατόμων αλλά τα αρσενικά ζουν μόνα τους, εκτός από την περίοδο της αναπαραγωγής. Εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός του δεν ξεπερνά τα 500 άτομα.
Βιότοπος: Προτιμά τις απότομες και βραχώδεις τοποθεσίες των μεγάλων βουνών. Το χειμώνα συχνάζει στις δασωμένες, επικλινείς πλαγιές με κωνοφόρα ή μικτά δάση, σε μέτριο υψόμετρο (700-1.400 μ.), ενώ το καλοκαίρι ανεβαίνει πάνω από το ανώτατο όριο του δάσους (1.500-2.900 μ.), κοντά στις μεγάλες κορυφές.
Αναπαραγωγή: Φτάνει στην αναπαραγωγική ηλικία όταν γίνει τεσσάρων ετών. Ζευγαρώνει το φθινόπωρο, και την άνοιξη το θηλυκό γεννά ένα μικρό -- πολύ σπάνια δύο.
Τροφή: Τρέφεται με πόες, ενώ το χειμώνα συμπληρώνει τη διατροφή του με φύλλα, βελόνες κωνοφόρων, μπουμπούκια, κλαδάκια και λειχήνες.
Οικολογική σημασία: Ο ρόλος του αγριόγιδου σ' ένα υγιές οικοσύστημα είναι πολύ σημαντικός, αφού οι πληθυσμοί του αποτελούν αξιόλογη τροφική πηγή για τα ζώα που βρίσκονται σε ανώτερες θέσεις στην τροφική αλυσίδα, όπως είναι ο λύκος, ο λύγκας και ο χρυσαετός. Επιπλέον, τα αγριόγιδα που πεθαίνουν εξαιτίας των δυσμενών συνθηκών στη διάρκεια του χειμώνα παίζουν σημαντικότατο ρόλο και στη διατροφή των όρνιων και του γυπαετού.
Κίνδυνοι - Απειλές
Εδώ και πολλές δεκαετίες, η εξαφάνιση αρκετών πληθυσμών αγριόγιδου από τα ελληνικά βουνά και η δραματική συρρίκνωση όλων των υπολοίπων οδήγησαν την πολιτεία στην απαγόρευση του κυνηγιού του. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα το παράνομο κυνήγι παραμένει η κυριότερη απειλή για το είδος. Σε αυτό συμβάλλουν:
η ουσιαστικά ανύπαρκτη φύλαξη των βιοτόπων του,
η έλλειψη φορέων διαχείρισης και ειδικών επιστημόνων και φυλάκων στις προστατευόμενες περιοχές όπου απαντάται,
η οριοθέτηση των καταφυγίων άγριας ζωής χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι οικολογικές απαιτήσεις του είδους -- κάτι που συμβαίνει συχνά,
η διάνοιξη ορεινού οδικού δικτύου ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται πολύ η προσέγγιση των λαθροκυνηγών.
Σοβαρές όμως είναι και οι απειλές που προέρχονται από την καταστροφή και την υποβάθμιση καίριων σημείων του βιότοπου του ζώου, καθώς και από ορισμένες ανθρώπινες δραστηριότητες. Για παράδειγμα, το μοτοκρός ή η διάσχιση με οχήματα σε περιοχές νευραλγικής σημασίας για το είδος (όπως είναι οι ζώνες σύνδεσης των επιμέρους πληθυσμών, οι περιοχές διαχείμασης και κάποιες θέσεις σημαντικές για τη διατροφή του) έχουν αρνητική επίπτωση στην αριθμητική και γεωγραφική εξάπλωσή του.
Το γεγονός ότι οι πληθυσμοί του αγριόγιδου στη χώρα μας είναι όχι μόνο λιγοστοί, αλλά και μικροί σε αριθμό ατόμων, εγκυμονεί κινδύνους γενετικής αποδυνάμωσής τους. Η απουσία επικοινωνίας και ανταλλαγής γονιδίων μεταξύ αυτών των πληθυσμών μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσης του είδους στο απώτερο μέλλον. Σενάρια για εισαγωγή στη χώρα μας ατόμων από άλλες περιοχές εμπεριέχουν πάντα τον κίνδυνο της γενετικής αλλοίωσης και δεν πρέπει να υλοποιηθούν.
Η δράση του WWF Ελλάς
Πιστό στις αρχές του, το WWF Ελλάς θεωρεί πως η προστασία ενός είδους ή μιας περιοχής προϋποθέτει επιστημονική γνώση. Η διαμόρφωση σοβαρών προτάσεων μπορεί να γίνει μόνο αφού προηγηθεί εφαρμοσμένη έρευνα που θα δώσει απάντηση σε κρίσιμα ερωτήματα. Έτσι λοιπόν, πρώτο βήμα για την προστασία του αγριόγιδου είναι η έρευνα και η καταγραφή στοιχείων σχετικά με την ακριβή κατανομή και την κατάσταση των πληθυσμών του.
Το WWF Ελλάς στο πλαίσιο του προγράμματός του για το αγριόγιδο θα συγκεντρώσει αυτά τα στοιχεία, καθώς και πληροφορίες για το βιότοπο της βόρειας Πίνδου και τη χρήση του από το είδος.
Παράλληλα, η οργάνωση σχεδιάζει δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τη σημασία και τους κινδύνους που απειλούν το σπάνιο αυτό ζώο.

Σημείωση: αυτό το άρθρο για τα «ζώα» προέρχεται από τη WWF.